YERYÜZÜ'NDE EĞİTİM

 

Düşünme Eğitimi



Düşünme, insanın en ayırıcı vasıflarından birdir. Öyle ki, insanın ancak düşünme yetisi sayesinde insan olduğu bile söylenebilir. Onun yeryüzündeki serüveni, aklın ve düşüncenin serüvenidir. İnsanın dil sahibi bir varlık olması, dil üzerinden varlığı kavrıyor ve ifade edebiliyor olması, düşünme gücünü ve yetisini de oluşturmuştur. Bu yeti, insani melekenin ortaya çıkmasına ve gelişesine zemin hazırlamıştır. Bu anlamda, dil, konuşma, düşünme, akıl erdirme, çıkarımda bulunma, alet yapma, kültür üretme, tarih ve gelenek ortaya koyma gibi varoluşsal özellikler, bu insani yetinin bir ürünü olarak ortaya çıkar. Bu açıdan bakıldığında düşünme gücünü eğitmek, insanı insan yapan özü geliştirmek olacaktır. Düşünme eğitiminin doğrudan bir bilgi alanı yokmuş gibi görünse de, yakından bakıldığında bütün eğitim alanlarının temelde bir düşünme eğitimi olduğu görülebilir. Düşünme yetisini geliştirmeyen bir eğitim faaliyeti, temel gerekçesini yitirmiş, kendi üzerine bir bilinç edinememiş olur. Düşünme eğitimi, bilgiyi anlamlandırma, işleme, yapılandırma ve yeniden üretme becerisine yaptığı katkı ile diğer bütün eğitimlerin temelini de oluşturur. Eğitim ve öğretim faaliyeti, bu sayede, basit bir bilgi aktarımı olmaktan çıkarak, bireyin yetenek ve potansiyelini aktif hale getiren, farkındalık düzeyini artıran, kendilik bilincini geliştiren yaratıcı bir sürece dönüşür. Düşünme, kültürümüzde önemli bir yer tutar. İbn-i Haldun, düşünme yetisini eğitebilen birey ve toplumların, yaşama kültürü ve uygarlık oluşturmada önemli bir avantaj elde ettiklerini söyler . Farabî’ye göre düşünme erdemi, kazandırdığı anlayış ve empati gücüyle iyi ve mutlu hayatı olanaklı kılar; iyi, güzel ve faydalı olan, düşünme erdemi sayesinde ortaya çıkar. Bu yüzden düşünme, birey ve toplumların sahip olabileceği en yüksek değerdir. Bunun yanında, Farabî ve İbn Haldun, düşünme yetisinin, ilim ve sanatların kaynağı olduğunu söyler. Batılı bir düşünür ise düşünme gücü eğitilmiş birey ve toplumların, kendi sorunlarını konuşabilme ve çözebilme yeterliliği kazanacaklarını, bu şekilde başkalarının peşinden gözü kapalı sürüklenip gitmekten kurtulacaklarını söyler.

Düşünme Eğitimi, öğrencilerde şu becerilerin kazandırılmasını hedefler: 1- Sorgulama becerisi. 2- Araştırma becerisi. 3- Verileri anlama ve yorumlama becerisi. 4- Veriler arasında ilişki kurma becerisi. 5- Mevcut verileri anlamlı biçimde bütünleştirme becerisi. 6- Problem çözme becerisi. 7- Alternatif sunabilme becerisi. 8- Özgün fikir ve ürünler ortaya koyabilme becerisi. 9- Eleştirme becerisi. 10- Yöntemli ve sistemli düşünebilme becerisi. 11- Kıyaslama yapma becerisi. 12- Kanıt kullanma becerisi. 13- Dili etkili kullanma becerisi. 14- Kurgulama/planlama becerisi. 15- Varlığı birlik ve bütünlük içinde düşünebilme becerisi.